Xuất khẩu là gì? Kim ngạch xuất khẩu là gì? Vai trò của xuất khẩu hàng hóa cho nền kinh tế của cả một quốc giá thể nào?
Các hình thức xuất khẩu phổ biến ra sao? Việt Nam đang là thế mạnh xuất khẩu mặt hàng nào?
Hãy theo dõi bài viết dưới đây của Epacket Việt Nam để nắm thêm thông tin nhé!
Xuất khẩu là gì?
Xuất khẩu hay xuất cảng (Tiếng Anh: export) trong lý luận thương mại quốc tế là việc bán hàng hóa và dịch vụ cho nước ngoài, trong cách tính toán cán cân thanh toán quốc tế theo IMF là việc bán hàng hóa cho nước ngoài.
Xuất khẩu là hoạt động bán hàng hoá ra nước ngoài, nó không phải là hành vi bán hàng riêng lẻ mà là hệ thống bán hàng có tổ chức cả bên trong lẫn bên ngoài nhằm mục tiêu lợi nhuận, thúc đẩy sản xuất hàng hóa phát triển, chuyển đổi cơ cấu kinh tế, ổn định và từng bước nâng cao mức sống của nhân dân.
Xuất khẩu là hoạt động kinh doanh dễ đem lại hiệu quả đột biến. Mở rộng xuất khẩu để tăng thu ngoại tệ, tạo điều kiện cho nhập khẩu và thúc đẩy các ngành kinh tế hướng theo xuất khẩu, khuyến khích các thành phần kinh tế mở rộng xuất khẩu để giải quyết công ăn việc làm và tăng thu ngoại tệ.
Theo Luật thương mại 2005 tại Điều 28, khoản 1:
“Xuất khẩu hàng hóa là việc hàng hoá được đưa ra khỏi lãnh thổ Việt Nam hoặc đưa vào khu vực đặc biệt nằm trên lãnh thổ Việt Nam được coi là khu vực hải quan riêng theo quy định của pháp luật.”
Dù được hiểu theo cách nào thì xuất khẩu cũng là một hình thức thương mại ra nước ngoài để thu về lợi nhuận cho doanh nghiệp và quốc gia.
Tiền tệ được sử dụng có thể là ngoại tệ của 1 trong 2 quốc gia hoặc có thể là ngoại tệ của cả 2 quốc gia
Kim ngạch xuất khẩu là gì?
Kim ngạch xuất khẩu dùng để chỉ số tiền thu về của một quốc gia (hoặc một doanh nghiệp) sau hoạt động xuất khẩu một hoặc một số loại hàng hóa, dịch vụ trong một khoảng thời gian nhất định (1 tháng/1 quý/1 năm).
Cách tính kim ngạch xuất khẩu sẽ căn cứ lượng tiền này và quy đổi thống nhất về một đơn vị tiền tệ. Thông thường người ta sẽ dùng khái niệm kim ngạch xuất nhập khẩu để chỉ tổng của cả kim ngạch xuất lẫn nhập. Kim ngạch xuất khẩu tiếng anh thường dùng từ Export turnover.
Nhìn chung, kim ngạch xuất khẩu càng cao sẽ càng chứng tỏ được sự phát triển của quốc gia. Trong khi đó, nếu kim ngạch xuất khẩu không tốt bằng nhập khẩu sẽ là điều đáng lo ngại. Bởi đó là dấu hiệu kém phát triển, lạc hậu của cả một hệ thống.
>>Xem thêm: Xuất nhập khẩu tiểu ngạch là gì?
Các yếu tố ảnh hưởng tới xuất khẩu
Tình hình xuất khẩu không phải là bất biến. Có những giai đoạn xuất khẩu phát triển mạnh nhưng cũng có những lúc đi xuống.
Điều này phụ thuộc vào rất nhiều nhân tố ảnh hưởng. Từ nhân tố tác động bên ngoài cho đến các nhân tố nội tại của doanh nghiệp.
Cụ thể:
Chiến lược – chính sách quốc gia
Là những chiến lược kinh tế xã hội của Nhà Nước, hoặc những chính sách ưu đãi/hạn chế cụ thể đối với hoạt động xuất nhập khẩu. Bên cạnh đó, pháp luật hiện hành của Nhà nước liên quan xuất nhập khẩu
Tỷ giá hối đoái
Tỷ giá hối đoái ảnh hưởng đến xuất khẩu khá nhiều. Đây là tỷ giá trao đổi giữa các đồng tiền của các quốc gia. Hay được hiểu là giá của một đồng tiền quốc gia này được tính bằng hình thức tiền tệ của quốc gia khác.
Ví dụ:
- Đầu tháng 6/2019, tỷ giá hối đoái của Yên Nhật (JPY, ¥) và Đô la Mỹ (USD, $) là 108.
- Tức 1 Đô la Mỹ sẽ tương đương giá trị của 108 Yên Nhật, của Đô la Mỹ và Việt Nam là 1 USD = 23400 VNĐ.
Khả năng sản xuất của từng quốc gia
Là việc đảm bảo về nguồn hàng, chất lượng nguyên vật liệu cũng như trình độ khoa học của hoạt động sản xuất, xuất khẩu.
Nếu sản phẩm đáp ứng được thị hiếu quốc tế (sản phẩm đa dạng, mẫu mã đẹp, chất lượng đạt tiêu chuẩn, giá cả tốt,..) thì tiềm năng phát triển, khả năng cạnh tranh xuất khẩu quốc gia sẽ rất cao trên thị trường quốc tế. Việt Nam hiện nay yếu tố này còn nhiều hạn chế bởi mặt hàng xuất khẩu còn đơn sơ và chất lượng chưa ổn định.
Sự cạnh tranh của các doanh nghiệp trong nước về xuất khẩu
Phải là sự cạnh tranh lành mạnh mới đảm bảo phát triển bền vững. Cạnh tranh giúp các doanh nghiệp hiện hành không ngừng đầu tư phát triển để nâng cao chất lượng sản phẩm xuất khẩu của mình.
Đồng thời cạnh tranh cũng góp phần đào thải những doanh nghiệp yếu kém, chưa đủ năng lực.
Cơ sở vật chất của đất nước
Là hệ thống giao thông vận tải, cầu đường, cảng tàu, hệ thống quản lý, công nghệ,… nhằm đảm bảo giao dịch xuất khẩu diễn ra suôn sẻ, an toàn, nhanh chóng.
Khả năng của bản thân doanh nghiệp
Bao gồm cơ sở vật chất, chiến lược phát triển, khả năng lãnh đạo quản lý cũng như khả năng tài chính của doanh nghiệp.
Tình hình của thế giới
Là yếu tố vĩ mô nhưng có khả năng tác động cực kỳ mạnh mẽ tới thị trường xuất nhập khẩu. Một cuộc chiến về thương mại hay sự suy thoái kinh tế mang tính toàn cầu sẽ làm xuất khẩu của mọi quốc gia rơi vào trạng thái khó khăn.
Ví dụ như các mối quan hệ Mỹ – Trung, Nga – Phương Tây cũng đã ảnh hưởng tới kinh tế toàn cầu
Ngoài ra các yếu tố như vị trí địa lý, nguồn tài nguyên thiên nhiên của đất nước, chính sách thương mại của quốc gia mua hàng,… cũng có khả năng tác động không nhỏ tới hoạt động xuất khẩu.
Yếu tố chung
Trong tính toán tổng cầu, xuất khẩu được coi là nhu cầu từ bên ngoài (ngoại nhu). Mức độ phụ thuộc của một nền kinh tế vào xuất khẩu được đo bằng tỷ lệ giữa giá trị nhập khẩu và tổng thu nhập quốc dân.
Đối với những nền kinh tế mà cầu nội địa yếu, thì xuất khẩu có ý nghĩa quan trọng đối với tăng trưởng kinh tế. Chính vì thế, nhiều nước đang phát triển theo đuổi chiến lược công nghiệp hóa hướng vào xuất khẩu.
Tuy nhiên, vì xuất khẩu phụ thuộc vào yếu tố nước ngoài, nên để đảm bảo tăng trưởng kinh tế ổn định và bền vững, IMF thường khuyến nghị các nước phải dựa nhiều hơn nữa vào cầu nội địa.
Xuất khẩu có vai trò gì với nền kinh tế?
Xuất khẩu có vai trò rất to lớn đối với kinh tế của một quốc gia. Mang lại doanh thu lớn và nguồn ngoại tệ dồi dào qua đó gia tăng mối quan hệ giữa các quốc gia với nhau.
Mang lại doanh thu lớn cho doanh nghiệp
Giúp tăng doanh số bán hàng, đa dạng hóa thị trường đầu ra để tạo nguồn thu ổn định, có thể mở rộng ra thế giới.
Thông qua phương thức này doanh nghiệp có thể quảng bá thương hiệu rộng rãi trên thị trường quốc tế.
Có nhiều doanh nghiệp nổi tiếng thế giới giúp cho đất nước được nhớ đến và có uy tín trên thị trường quốc tế
Mang đến nguồn ngoại tệ lớn cho đất nước
Việc đẩy mạnh xuất khẩu hàng hóa ra thị trường thế giới giúp cho đất nước có một lượng ngoại tệ ổn định và dồi dào.
Lợi ích này mang tính vĩ mô, và cũng là yếu tố then chốt mà các quốc gia khuyến khích hoạt động xuất khẩu để đảm bảo cán cân thanh toán và tăng tích lũy và dự trữ ngoại tệ.
Tạo công ăn việc làm và cải thiện đời sống cho người dân
Xuất khẩu hàng hóa ra thị trường quốc tế có quy mô rất lớn. Điều này, mang đến cơ hội làm việc cho hàng trăm nghìn người Việt giúp nâng cao đời sống người dân.
Mở rộng và xây dựng mối quan hệ với các quốc gia trên thế giới
Xuất khẩu hàng hóa giúp Việt Nam có thể xây dựng các mối quan hệ mới với các quốc gia khác. Ngoài ra, điều này cũng khiến tình hữu nghị giữa Việt Nam với các nước bạn thêm gắn kết và bền chặt.
Góp phần thúc đẩy nền kinh tế toàn cầu thông qua đáp ứng lợi ích của các doanh nghiệp và các quốc gia. Xuất khẩu thúc đẩy sản xuất trong nước thông qua khuyến khích việc tận dụng lợi thế tuyệt đối cũng như lợi thế so sánh của các nước.
Các hình thức xuất khẩu thông dụng
Hiện nay các quốc gia đều áp dụng các hình thức xuất nhập khẩu chung như:
Xuất khẩu trực tiếp
Đây là hình thức được thực hiện trực tiếp giữa bên bán và bên mua, trực tiếp ký kết hợp đồng với nhau.Điều kiện hợp đồng phải tuân thủ theo quy định của 2 quốc gia và đúng tiêu chuẩn của điều lệ mua bán quốc tế.
Ưu điểm:
Doanh nghiệp có quyền tìm kiếm bạn hàng, đàm phán giá cả cũng như lựa chọn phương thức thanh toán theo quy định của Nhà nước.
Hình thức này thường được thực hiện bởi các doanh nghiệp lâu năm và có nghiệp vụ tốt. Trong đó, việc đàm phán giúp cho doanh nghiệp tiết kiệm được tối đa các khoản chi phí
Tuy nhiên hình thức này sẽ không phù hợp với các doanh nghiệp mới, chưa có kinh nghiệm trong ngành xuất khẩu. Vì việc thiếu nghiệp vụ sẽ khó tránh khỏi những sai sót có thể ảnh hưởng tới toàn bộ lô hàng
Xuất khẩu ủy thác
Xuất khẩu ủy thác là hình thức đưa hàng hóa ra nước ngoài qua đơn vị trung gian, forwarder. Qua đó đơn vị này sẽ thay mặt chủ hàng ký hợp đồng với đối tác và thực hiện các thủ tục Hải quan, thanh toán,…
Với hình thức này, hai bên cần ký hợp đồng xuất khẩu ủy thác. Quyền lợi và nghĩa vụ của hai bên được thỏa thuận trong hợp đồng.
Hình thức này được sử dụng nhiều bởi các doanh nghiệp mới và ít kinh nghiệm. Việc thuê các đơn vị forwarder giúp chủ hàng tránh được các rủi ro cho lô hàng và giảm chi phí cũng như thời gian của lô hàng.
Nhưng chủ hàng sẽ mất một khoản phí dịch vụ cho đơn vị trung gian
Gia công hàng xuất khẩu
Gia công xuất khẩu là phương thức sản xuất mà công ty trong nước nhận tư liệu sản xuất (máy móc, thiết bị, nguyên phụ liệu) từ công ty nước ngoài về để sản xuất hàng dựa trên yêu cầu của bên đặt hàng. Hàng hóa làm ra sẽ được bán ra nước ngoài theo chỉ định của công ty đặt hàng.
Việt Nam là một trong những nước phát triển về hình thức gia công xuất khẩu. Bởi có nguồn lao động dồi dào cũng như giá thấp hơn so với các quốc gia khác.
Điều này không những tạo điều kiện tiếp cận công nghệ mới mà còn mang lại việc làm cho người lao động. Những mặt hàng gia công của nước ta khá đa dạng như dệt may, da giày, điện tử…
Xuất khẩu tại chỗ
Là hình thức giao hàng tại chỗ trên lãnh thổ Việt Nam, thay vì phải chuyển ra nước ngoài như các hình thức xuất khẩu khác. Điều này có nghĩa doanh nghiệp nước ngoài muốn giao hàng cho đối tác ngay tại Việt nam
Như vậy, doanh nghiệp Việt bán hàng cho doanh nghiệp nước ngoài và được chỉ định đến một địa điểm người nhập tại Việt Nam
Hình thức này sẽ giúp doanh nghiệp tiết kiệm được một khoản chi phí rất lớn. Bởi không phải thực hiện các thủ tục Hải quan, vận chuyển quốc tế,…
Tạm xuất tái nhập, tạm nhập tái xuất
Với tạm nhập tái xuất, hàng hóa chỉ tạm thời đưa vào lãnh thổ Việt Nam rồi sau đó hàng sẽ được xuất sang nước thứ 3.
Hoặc có thể hàng trong nước được tạm xuất ra nước ngoài và sau một thời gian nhất định lại được nhập về nước ban đầu (tạm xuất tái nhập).
Buôn bán đối lưu
Là một hình thức trao đổi hàng hóa của người mua, người bán và ngược lại với lượng hàng có giá trị tương đương. Hình thức này còn gọi là xuất nhập khẩu liên kết, hay hàng đổi hàng.
Xuất khẩu theo nghị định thư
Là hình thức được ký kết giữa các chính phủ và thường có mối quan hệ mật thiết.
Trong đó, các doanh nghiệp tiến hành xuất khẩu theo chỉ định và hướng dẫn trong văn bản đã ký kết của Chính phủ
Với mỗi hình thức trên đây đều có những ưu điểm và nhược điểm riêng.Tùy vào mục tiêu và quy mô năng lực của từng doanh nghiệp mà lựa chọn hình thức phù hợp.
Quy trình xuất khẩu hàng hóa
Các bước cơ bản trong quy trình xuất khẩu hàng hóa cơ bản bao gồm:
- Đăng ký kinh doanh: Đầu tiên, doanh nghiệp cần đăng ký kinh doanh và có đầy đủ giấy tờ pháp lý để được phép xuất khẩu hàng hóa.
- Nghiên cứu thị trường: Doanh nghiệp cần nghiên cứu thị trường đích để tìm hiểu về nhu cầu của khách hàng, các quy định và tiêu chuẩn nhập khẩu, cạnh tranh và giá cả để đưa ra kế hoạch xuất khẩu hợp lý.
- Tìm kiếm đối tác: Sau khi đã nghiên cứu thị trường, doanh nghiệp cần tìm kiếm đối tác kinh doanh đáng tin cậy trên thị trường đích để hợp tác trong việc xuất khẩu hàng hóa.
- Ký kết hợp đồng: Sau khi đã tìm được đối tác, doanh nghiệp cần ký kết hợp đồng với đối tác để đặt cọc và cam kết thực hiện việc xuất khẩu hàng hóa.
- Thực hiện sản xuất và đóng gói: Sau khi đã ký kết hợp đồng, doanh nghiệp cần thực hiện sản xuất và đóng gói hàng hóa theo yêu cầu của đối tác.
- Thực hiện thủ tục xuất khẩu: Doanh nghiệp cần thực hiện các thủ tục hải quan, các loại giấy tờ, chứng từ và các yêu cầu khác để hoàn thành việc xuất khẩu hàng hóa.
- Vận chuyển: Sau khi đã hoàn thành các thủ tục, doanh nghiệp cần vận chuyển hàng hóa đến địa điểm đích.
- Thanh toán: Cuối cùng, doanh nghiệp cần thực hiện các thủ tục thanh toán với đối tác để hoàn tất quá trình xuất khẩu hàng hóa.
Các yếu tố ảnh hưởng tới thị trường xuất khẩu hàng hóa
Các điều kiện và yêu cầu của các thị trường xuất khẩu hàng hóa có thể khác nhau tùy thuộc vào quốc gia đích và loại hàng hóa, tuy nhiên, những yêu cầu chung bao gồm:
- Văn hoá: Doanh nghiệp cần nghiên cứu văn hoá, phong tục tập quán và thói quen tiêu dùng của người tiêu dùng trên thị trường đích để tôn trọng và đáp ứng được nhu cầu của khách hàng.
- Pháp lý: Doanh nghiệp cần hiểu rõ các quy định pháp lý, luật nhập khẩu, hải quan, thuế và các yêu cầu khác để đảm bảo việc xuất khẩu được thực hiện đúng quy định và tránh các rủi ro pháp lý.
- Kỹ thuật: Các sản phẩm xuất khẩu cần đáp ứng được các tiêu chuẩn kỹ thuật, chất lượng và an toàn của thị trường đích, bao gồm các yêu cầu về thiết kế, chất liệu, kích cỡ, trọng lượng, bảo vệ môi trường, an toàn vệ sinh thực phẩm, v.v.
- An toàn và chất lượng: Doanh nghiệp cần đáp ứng các tiêu chuẩn an toàn và chất lượng của thị trường đích, bao gồm các yêu cầu về kiểm soát chất lượng, kiểm tra sản phẩm trước khi xuất khẩu, đảm bảo an toàn cho người sử dụng, v.v.
- Quản lý chuỗi cung ứng: Doanh nghiệp cần quản lý chuỗi cung ứng một cách hiệu quả để đảm bảo các sản phẩm xuất khẩu đáp ứng được các yêu cầu của thị trường đích, từ việc đặt hàng, sản xuất, đóng gói, vận chuyển đến thanh toán.
- Nhãn hiệu và bảo vệ sở hữu trí tuệ: Các sản phẩm xuất khẩu cần có nhãn hiệu và đăng ký bảo hộ sở hữu trí tuệ để đảm bảo quyền lợi của doanh nghiệp và tránh các bản sao, hàng giả và vi phạm quyền sở hữu trí tuệ.
Những điều kiện và yêu cầu trên là những yêu cầu cơ bản của các thị trường xuất khẩu hàng hóa, doanh nghiệp cần tìm hiểu kỹ lưỡng và cập nhật liên tục để đảm bảo việc xuất khẩu được thực hiện hiệu quả và đạt được kết quả tốt nhất.
Tổng hợp các hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam
Việt Nam là một quốc gia có nền kinh tế xuất khẩu phát triển. Danh mục hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam rất đa dạng, bao gồm nhiều ngành và sản phẩm khác nhau.
Dưới đây là một số ngành hàng xuất khẩu chính của Việt Nam:
- Sản phẩm chế biến thủy sản: Việt Nam là một trong những quốc gia lớn nhất xuất khẩu sản phẩm chế biến thủy sản như tôm, cá tra, cá basa, sò huyết, v.v.
- Điện tử: Việt Nam là một trong những quốc gia lớn nhất xuất khẩu các sản phẩm điện tử như điện thoại di động, máy tính, linh kiện điện tử, v.v.
- Sản phẩm dệt may: Việt Nam là một trong những quốc gia lớn nhất xuất khẩu sản phẩm dệt may như quần áo, giày dép, túi xách, v.v.
- Sản phẩm gỗ: Việt Nam là một trong những quốc gia lớn nhất xuất khẩu sản phẩm gỗ như đồ nội thất, sản phẩm gỗ công nghiệp, v.v.
- Sản phẩm nông nghiệp: Việt Nam là một trong những quốc gia lớn nhất xuất khẩu các sản phẩm nông nghiệp như cà phê, cao su, hạt điều, gạo, v.v.
- Sản phẩm dầu khí: Việt Nam là một trong những quốc gia lớn nhất xuất khẩu dầu khí.
Ngoài ra, Việt Nam còn xuất khẩu các sản phẩm khác như xe máy, thiết bị y tế, các sản phẩm công nghiệp khác, v.v.
Trên đây là thông tin về xuất khẩu là gì do Epacket Việt Nam đã tổng hợp và gửi tới các bạn. Hy vọng qua nội dung trên sẽ có ích cho các bạn.
Nếu qua tâm tới các thông tin khác về lĩnh vực XNK thì hãy đón đọc bài viết mới nhất của chúng tôi nhé!
Có thể bạn quan tâm:
